Ноам Чомски, познат 91-годишен американски лингвист и политички аналитичар, разговараше со Сречко Хорват на телевизијата DiEM25 од Аризона САД, каде што е во изолација заради пандемијата.
Чомски истакна дека здравствената криза на корона вирусот е многу сериозна и ќе има сериозни последици, но ќе биде привремена, додека има уште два посериозни ужаси за човештвото, нуклеарна војна и глобалното затоплување. Неговата анализа посочува дека сите овие закани се интензивираат со неолибералните политики и по завршувањето на оваа криза опциите ќе бидат или повеќе авторитарни, брутални држави или радикална реконструкција на општеството со похумани термини.
Според Чомски, шокантно е што во овој круцијален момент Доналд Трамп е во предност, кого го опишува како социопатски буфон.
„Корона вирусот е доволно сериозен, но вреди да се потсетиме дека се приближуваат две многу поголеми закани, далеку полоши од сè што се случи во човековата историја: Едната е растечката закана од нуклеарна војна, а другата секако е зголемената закана од глобалното затоплување. Корона вирусот е ужасен и може да има застрашувачки последици, но ќе има закрепнување. Додека другите нема да бидат опоравени, готово е.“
Силата на САД е огромна. Таа е единствената држава што кога наметнува санкции на други држави, како Иран и Куба, сите други треба тоа да го следат заедно. Исто и Европа што го следи господарот, тврди Чомски. Овие земји страдаат од санкции во САД, но сепак „еден од најироничните елементи на денешната вирусна криза е тоа што Куба ѝ помага на Европа. Германија не може да ѝ помогне на Грција, но Куба може да им помогне на европските земји.“ Додавајќи ја смртта на илјадници имигранти и бегалци во Медитеранот, Чомски смета дека цивилизациската криза на Западот во овој момент е погубна.
Денешната реторика што се однесува на војна е од некое значење, според Чомски. Ако сакаме да се справиме со оваа криза, мора да преминеме на нешто како мобилизација за време на војна. На пример, финансиската мобилизација на САД за време на Втората светска војна, која ја доведе земјата во многу поголем долг и го зголеми четирикратно производство на САД и доведе до раст. Ни треба овој менталитет сега за да ја надминеме оваа краткотрајна криза и која може да ја решаваат богатите земји.
„Во цивилизиран свет, богатите земји ќе им даваат помош по оние што имаат потреба, наместо да ги задават“. „Кризата со корона вирусот може да ги натера луѓето да размислуваат за тоа каков свет сакаме“.
Чомски смета дека потеклото на оваа криза е колосален неуспех на пазарот и неолибералните политики кои ги засилија длабоките социо-економски проблеми.
„Долго време се знаеше дека пандемијата веројатно ќе се случи и многу добро беше разбрано дека веројатно ќе има пандемија на коронавирус со мали модификации на епидемијата на САРС. Тие можеби работеа на вакцини, на развивање заштита од потенцијални пандемии на корона вирус и со мали измени можеме да имаме вакцини достапни денес.“ Во однос на Биг Фарма, приватните тирани, што е невозможно за Владата да се вмеша, попрофитабилно е да направат нови креми за тело, отколку да се најде вакцина што ќе ги заштити луѓето од тотално уништување. Заканата од детска парализа заврши со вакцината „Салк“, од страна на владина институција, без патенти, на располагање на сите. „Тоа можеше да се стори и овој пат, но неолибералната чума го блокираше тоа“.
Информациите беа таму, но ние не обрнувавме внимание.
„Во октомври 2019 година се случи голема симулација во САД, во светот на можната пандемија од ваков вид, но ништо не беше сторено. Не обрнавме внимание на информациите. На 31 декември, Кина ја извести Светската здравствена организација за пневмонија и една недела подоцна, некои кинески научници го идентификуваа како коронавирус и ја дадоа информацијата на светот. Земјите од областа, Кина, Јужна Кореја, Тајван, започнаа да прават нешто и се чини дека се содржани, барем за прв пораст на криза. Во Европа, до одреден степен, тоа и се случи. Германија, која се движеше само навреме, има сигурен болнички систем и можеше да дејствува во својот интерес, без да им помага на другите, но барем за себе да има разумно ограничување. Другите земји едноставно го игнорираа тоа, најлошо од нив Велика Британија и најлоши од сите беа САД“.
Кога некако ќе ја надминеме оваа криза, достапните опции ќе се движат од инсталирање на високо авторитарни брутални држави до радикална реконструкција на општеството и похумани услови, кои се занимаваат со човечки потреби наместо со приватна добивка.
„Постои можност луѓето да се организираат, да се вклучат, како што прават многумина и да создадат многу подобар свет, што исто така ќе се соочи со огромните проблеми, со кои се соочуваме веднаш по патот, проблемите со нуклеарната војна, што е поблиску од кога било досега и проблемите со еколошки катастрофи од кои нема закрепнување откако ќе дојдеме до таа фаза, што не е далеку на дистанца, освен ако не се однесуваме решително.“
„Значи, критичен момент е во историјата на човекот, не само заради корона вирусот, што треба да нè доведе до свесност за длабоките недостатоци на светот, длабоките, нефункционални карактеристики на целиот социо-економски систем, што треба да се промени, ако има иднина што ќе преживее. Значи, ова може да биде предупредувачки знак и лекција да се справиме со него денес или да се спречи експлодирање. Но, размислувањето за неговите корени и како тие корени ќе доведат до повеќе кризи, полоши од ова.“
За карантинската ситуација со која денес се соочуваат над 2 милијарди луѓе на планетата, Чомски посочува дека со години постои форма на социјална изолација и е многу штетна.
„Сега сме во ситуација на вистинска социјална изолација. Мора да се надмине со креирање на социјални обврзници на кој било начин што може да се стори, каков било вид што може да им помогне на луѓето кои имаат потреба. Контактирање со нив, развој на организации, проширување на анализата. Како и пред да ги натераат да бидат функционални и оперативни, да прават планови за иднината, зближувајќи ги луѓето заедно како што можеме во ерата на Интернет, да се придружите, да се консултирате, намерно да дознаете одговори на проблемите со кои се соочуваат и да работат на нив, што може да се направи. Не е комуникација лице в лице што е неопходно за човечките суштества. Но, ќе биде лишено од тоа некое време, можете да го ставите на чекање.“
Ноам Чомски заклучува велејќи: „Пронајдете други начини и продолжете, а всушност, проширете ги и продлабочете ги спроведените активности. Може да се направи. Тоа нема да биде лесно, но луѓето се соочија со проблеми во минатото.“
Подготвил и превел од англиски јазик: м-р Илија Јованов